TİLAVET SECDESİ

Tilavet Secdesi Nedir?

Kur'an'da on dört yerde geçen secde ayetlerinin okunması veya işitilmesi halinde yapılan secdeye denir. Bu secdenin yapılması vaciptir. Tilavet secdesiyle ilgili olarak Kur’an-ı kerimde geçen bir ayette şöyle buyrulmaktadır: "Onlara Kur’ân okunduğu zaman secde etmiyorlar!" (İnşikak-21) Tilavet secdesinin vacip oluşuna delil olarak Abdullah bin Ömer (r.a) şöyle bir rivayette bulunmuştur: Peygamber (s.a.v) Kur’an okurken içinde secde ayeti bulunan bir sureye geldiğinde secde ederdi. Biz de kendisiyle birlikte secde ederdik. Öyle ki, bir kısmımız alnını koyacak yer bulamazdı. Resulullah (s.a.v) buyurdular ki: "Ademoğlu secde ayetini okuduğunda secde ederse, şeytan ağlayarak oradan uzaklaşır ve şöyle der; Eyvah! Ademoğlu secde etmekle emr olundu, secde etti; ona cennet var. Ben de secde etmekle emrolundum ama isyan ettim; bana da ateş var!" (Müslim, İman,133; İbn Mâce, İkame, 70) Kur’an-ı Kerimdeki secde ayetlerinden birinin okunması halinde secde etmenin gerekliliği hususunda Müslümanlar görüş birliği etmişlerdir.

Tilavet secdesinin şartları Nelerdir?

Namazın İftitah tekbiri ile vaktinin belirtilmesi niyeti dışındaki bütün şartları Tilavet secdesi için de şarttır. Bu secde için İftitah tekbiri alınmaz. Müslüman, akıllı ve ergen olmak; adet ve loğusalık hallerinden temiz olmak gibi namaz için gerekli olan vücup şartları, Tilavet secdesi için de vücup şartıdır. Şu halde secde ayetinin okunduğunu işiten gayr-ı müslim, deli, adetli veya loğusa bir kimsenin Tilavet secdesi yapması gerekmez. Ama bunlardan birinin okuduğu secde ayetini işiten kimse, secde etme ehliyetine sahipse secde etmekle yükümlü olur. Secde ayetinin okunduğunu işitenler, sarhoş veya cünup olsalar bile secde etmekle yükümlü olurlar. Ancak işittikleri esnada durumları müsait olmadığından, secdeyi daha sonra kaza olarak yerine getirirler. Secde ayetini deli bir kimse veya mümeyyiz olmayan bir çocuk okumuş ise, bunu duyanların secde etmeleri gerekmez. Çünkü Kur’an-ı Kerim okumanın sahih olması için okuyan kişinin iyi ile kötüyü birbirinden ayırabilen biri olması şarttır. Elektronik cihazlarda okunan secde ayetini işitenler de secde etmekle yükümlü olmazlar.

Tilavet Secdesini Gerektiren Sebepler Nelerdir?

Tilavet secdesinin sebepleri üç tanedir;

1. Secde ayetinin okunması

Sağır olmak gibi bir sebepten dolayı kendisi duymasa bile secde ayetini okuyan kimsenin secde etmesi vaciptir. Bu ayeti ister namaz dışında, ister namazda, gerek imamın ve gerekse yalnız başına namaz kılmakta olanın okuması halinde secde etmesi vaciptir. İmama uyarak namaz kılmakta olan kişiye, secde ayetini okusa bile secde etmek vacip olmaz. Çünkü bu kişinin, imamın arkasında namaz kılmaktayken Kur’an okuması yasaktır. Dolayısıyla okuması da secde etmesini gerektirmez. Hatip, Cuma hutbesini okurken secde ayetini okursa hem kendisinin hem de kendisini dinleyenlerin secde etmeleri vacip olur. Bu secdeyi minberden inerek yapar ve cemaat de kendisiyle birlikte secde eder. Ancak minberdeyken secde ayeti okuması mekruhtur.

Namazdayken secde ayeti okuması halinde bu secdeyi rüku veya namazın asli secdesiyle birlikte yapması mekruh olmaz; Yani secde ayetinden sonra üç ayet geçmeden rüku`a gidilirse ve bu rüku`a gidişte tilavet secdesine de niyet edilirse, rüku tilavet secdesi yerine de geçer. Rekatın sonunda yapılan secde ise, tilavet secdesine ister niyet edilsin isterse edilmesin tilavet secdesi yerine geçer. Bu bakımdan imamın bir karışıklığa meydan vermemek için kıraatin ortasında secdeye gitmek yerine, secde ayetinden hemen sonra veya en fazla iki ayet daha okuyarak rükuya ve secdeye gitmesi daha uygundur.

2. Secde ayetini başkasından işitmek

İşiten kişi ya namazda olur ya da namaz dışında olur. Okuyan kişi de bu iki durumdan birinde olur. İşiten kişi namazda ise, ister imam ister yalnız başına namaz kılmakta olan biri olsun, bu secdeyi namaz dışında yapması gerekir. Ancak bu ayeti imama uyan birinden işitecek olursa, kuvvetli görüşe göre secde etmesi gerekmez. Secde ayetini işiten kişi, imama uyarak namaz kılmakta olup bu ayeti kendi imamından başka birinden duyarsa yine secde etmesi gerekmez. Eğer kendi imamından duyar ve kendisi de namazın başından beri imamla birlikteyse, secdede de imama uyması gerekir. Eğer bir rekat kılındıktan sonra imama tabi olmuş biri ise ve secde ayetinin okunmasından önce imama tabi olmuşsa, tilavet secdesini imamla birlikte yapması gerekir. Secde ayetinin okunduğu rekattan sonraki bir rekatta imama tabi olmuşsa, namazdan sonra tilavet secdesini yapması gerekir.

3. İmama uyma

İmam secde ayetini okuduğunda, kendisine uyanlar bunu işitmeseler bile secde etmekle yükümlü olurlar.

Tilavet secdesi Nasıl Yapılır?

Tilavet secdesi şöyle yapılır; Abdestli olarak kıbleye yönelerek tilavet secdesi niyetiyle eller kaldırılmaksızın "Allahü ekber" diyerek secdeye varılır. Secdede üç defa "Sübhane Rabbiyel ala" dedikten sonra "Allahü ekber" diyerek kalkılır. Secdeden sonra selam verilmez; "Gufrâneke Rabbenâ ve ileykel masîr" (İşittik ve itaat ettik; Affına sığınırız) denir.

Namaz kılmakta olan bir kimsenin bu secdeyi rüku ederek ve namazın asli secdesine vararak yerine getirmesi, hastanın veya binek üzerindeki yolcunun da ima ederek ifa etmeleri mümkündür. Oturmaktayken secde ayetini okuyan kimsenin, ayağa kalkıp ondan sonra eğilip secdeye varması müstehap olur.

Secde ayetinin mealini okuyana secde gerekir mi?

Secde ayetinin mealini okuyan veya dinleyen kimse de secde yapmalıdır. 

Secdeyi Vacib Kılan Ayetler ve Mealleri

Kur'an-ı Kerim'de on dört yerde secde ayeti bulunmaktadır. Bu süreler ve ayet numaraları aşağıda verilmiştir;

Araf-206 "Kuşkusuz Rabbin katındakiler O'na kulluk etmekten kibirlenmezler, O'nu tesbih eder ve yalnız O'na secde ederler."

Rad-15 "Göklerde ve yerde bulunanlar da onların gölgeleri de sabah akşam ister istemez sadece Allah'a secde ederler."

Nahl-49 "Göklerde bulunanlar, yerdeki canlılar ve bütün melekler, büyüklük taslamadan Allah'a secde ederler."

Isrâ-107 "De ki: “Ona ister inanın, ister inanmayın. Þüphesiz, daha önce kendilerine ilim verilenler, Kur’an kendilerine okunduğunda derhal yüzüstü secdeye kapanırlar.”

Meryem-58 "Onlara, çok merhametli olan Allah'ın âyetleri okunduğunda ağlayarak secdeye kapanırlardı."

Hac-18 "Görmez misin ki, göklerde olanlar ve yerde olanlar, güneş, ay, yıldızlar, dağlar, ağaçlar, hayvanlar ve insanların birçoğu Allah'a secde ediyor"

Furkan-60 "Onlara: Rahmân'a secde edin! denildiği zaman: "Rahmân da neymiş! Bize emrettiğin şeye secde eder miyiz hiç!" derler ve bu emir onların nefretini arttırır."

Neml-25 "(Şeytan böyle yapmış ki) göklerde ve yerde gizleneni açığa çıkaran, gizlediğinizi ve açıkladığınızı bilen Allah'a secde etmesinler."

Secde-15 "Bizim âyetlerimize ancak o kimseler inanırlar ki, bunlarla kendilerine öğüt verildiğinde, büyüklük taslamadan secdeye kapanırlar ve Rablerini hamd ile tesbih ederler."

Sâd-24 "Davud, kendisini denediğimizi sandı ve Rabbinden mağfiret dileyerek eğilip secdeye kapandı, tevbe edip Allah'a yöneldi."

Fussilet (37- 38) "Eğer Allah'a ibadet etmek istiyorsanız, güneşe de aya da secde etmeyin.
Onları yaratan Allah'a secde edin!"

Önemli Not: 38 nci ayet de yapılmalıdır. Çünkü söz orada tamam oluyor. Bazılarına göre ise, secde 37 nci ayetde yapılır.

Necm-62 "Haydi Allah'a secde edip O'na kulluk edin!"

İnşikâk-21 "Onlar kendilerine Kur'an okununca secde de etmezler."

Alak-19 "Sakın, sakın! Ona boyun eğme; secde et ve yaklaş."

Secde Âyetinin Tekrarlanması

Bir mecliste secde ayetinin birden fazla tekrarlanması halinde bir tilavet secdesi yeterlidir. Secdeyi ilk okuyuştan sonra yapmak daha iyidir. Başka bir görüşe göre, bu secdeyi tehir etmek daha uygundur.

Yine bir kimse farklı yer ve meclislerde bir secde ayetini tekrarlarsa, secdenin de tekrarlanması gerekir.

Bir kaç secdenin bulunduğu çeşitli ayetleri okuyan kimsenin bulunduğu meclis aynı veya farklı olsun; her bir ayet için ayrı bir tilavet secdesi yapması vacip olur.

Açık arazide ve yolda üç adım yürümekle; yani o yerden başka yere geçmekle, ağaç üzerinde bulunan için ağacın bir dalından başka bir dalına geçmekle, veya bir nehirde yüzmekle bulunulan mekan değişmiş olur. Küçük bir evin bir köşeden diğerine geçmekle veya büyük bir caminin içinde mekan değişikliği gerçekleşmez. 

Ancak okuyan sabit bir yerde bulunmakla birlikte dinleyen meclis değişirse secdenin vücubu da tekrarlanır.

Tilâvet Secdesini Bozan Haller Nelerdir?

Namazı bozan her şey tilavet secdesini de bozar.

Tilavet secdesinden kalkmadan abdestin bozulması, konuşma veya kahkaha ile gülme gibi. Ancak bu secdede, kahkaha ile gülmek abdesti bozmaz, kadınlarda bir hizada bulunmak da bu secdeyi bozmaz.

Kaynak: Diy.İşl.Bşk.lığı ve biriz.biz.Web Sitesi
Hepsinden ALLAH(c.c) Razı Olsun.