Liderlik, yönetim ve yönetim sorumluluğuyla ilgili ayet ve hadislerde işaret edilen ilke ve esasları maddeler şeklinde özetlersek;
1. Her insan kendisine bahşedilen dünya nimetlerinin Allah(c.c)'ın emir ve yasaklarına uygun olarak tasarrufu ve idaresinden sorumlu birer lider ve yöneticidir. Hadisi Şerifte "Her biriniz birer çobansınız ve yönetiminizde bulunanlardan sorumlusunuz..." buyurulmuştur.
2. Yönetim sosyal hayatın düzeni için gerekli ve hayati bir ihtiyaçtır. Zuhruf-32' nci ayette Cenabı Allah(c.c) kullarını birbirlerine iş gördürebilmeleri için birbirlerinden derecelerle üstün kıldığını bildirmektedir. Kanaatimizce bu ayette yönetim için gerekli olan hiyerarşik yapıya işaret edilmektedir. Hadisi Şerif'te ise, üç kişiye ulaştıktan itibaren her topluluk tarafından mutlaka aralarından bir lider ve yönetici seçilmesi buyurulmuştur.
3. Lider ve yönetici olacak kişi hem bilgili ve hem de bedensel olarak güçlü olmalıdır. "Biz daha zenginiz" diyerek Talut'un hükümdarlığa layık görmeyenlere cevaben Bakara 247'nci ayette "...Şüphesiz Allah, onu sizin üzerinize (hükümdar) seçti, onun bilgisini ve gücünü artırdı...” buyurularak yönetici olmak için en önemli kriterlerin bilgi ve güç olduğu vurgulanmıştır.
4. Göreve istekli ve talip olan veya hırsla bir şekilde görev ve makamı elde etmeye çalışanlar değil; Halkın istişaresi neticesinde aralarından göreve layık görüp seçtikleri kişiler lider ve yönetici olmalıdır. Bir makâma talip olmadığı hâlde o makama getirilen ve samimiyetle gayret gösteren kimselere Cenabı Allah(c.c.) yardım eder; Hadisi Şerifte " Eğer senin talebin üzerine sana emirlik verilirse, istediğin şeyin sorumluluğu sana yüklenir. Eğer sen tâlibi olmadan sana emirlik verilirse, o işte yardım görürsün.” buyurulmuştur.
5. Yöneticiler sırf kendi görüş ve düşünceleri ile değil bütün işlerini danışarak, istişare ederek yürütmelidirler. Ve insanlar arasında keyfi olarak değil, ayrım yapmadan adaletle hükmetmelidirler. Şura-38 nci ayette iman edenlerin işlerini istişare ederek yürütmeleri gerektiği vurgulanmış, Sad-26 nci ayette ise lider ve yöneticilerin İnsanlar arasında keyfi davranmadan adaletle hükmetmeleri emredilmiştir.
6. Yöneticiler memur istihdamında daima liyakat esasını gözetip, görevleri ehline vermelidirler. Nisa-58 nci ayette "Allah, size, emanetleri mutlaka ehline vermenizi ve insanlar arasında hükmettiğiniz zaman adaletle hükmetmenizi emrediyor..." buyurulmuştur.
7. Liderlik ve yöneticilik çok büyük bir sorumluluktur. Hadisi Şerif'te kıyamet günü Allah(c.c)'ın en sevmediği ve meclisinden uzak tutacağı kişilerin adaletle hükmetmeyen zalim hükümdarlar olduğu bildirilmiştir. Bu nedenle müminler bu sorumluluğun farkında olduklarından kendilerine görev verilmediği sürece bu görevlerden mümkün oldukça uzak durmayı tercih ederler. Eğer bir gün kendilerine görev vaki olacak olursa da yönetecekleri kişilerin Allah(c.c)’a karşı gelmekten sakınan takva sahibi müminler olması için dua ederler. Hadisi Şerifte “Siz memuriyet alma husûsunda pek istekli davranacaksınız. Hâlbuki (elde etmek için) çırpındığınız o vazîfe, kıyâmet gününde bir pişmanlık sebebi olacaktır.” buyurulmuştur.
8. İnsanlar mahşer günü önderleriyle birlikte hesaba çekileceğinden (isra-71) insan hayatta kimin peşinden, izinden gittiğine, kimlere uyduğuna çok dikkat etmelidir.
En Doğrusunu Allah(c.c) Bilir.